Unijne Rozporządzenie GPSR o ogólnym bezpieczeństwie produktów – jak rewolucyjne zmiany mogą wpłynąć na branżę e-commerce?

(Tekst z 25 listopada 2024 r.)

 

Mowa o Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (GPSR), które nakłada szereg obowiązków na producentów, importerów oraz dystrybutorów w zakresie sprzedaży produktów konsumenckich, we wszelkich kanałach sprzedaży, w szczególności sprzedaży online.

Warto odnotować, że nowe przepisy wchodzą w życie 13 grudnia 2024 r., więc czasu na dostosowanie się do nich przez przedsiębiorców pozostało niewiele.

Czego należy się spodziewać?

Do tej pory przepisy prawne (zarówno te na szczeblu unijnym jak i krajowym) regulowały kwestie bezpieczeństwa związane ze szczególnymi rodzajami produktów. GPSR ma natomiast za zadanie wprowadzić wymogi bezpieczeństwa dla wszystkich produktów konsumenckich, które do tej pory nie były w sposób szczegółowy uregulowane w aktach prawnych. W stosunku do tych produktów, które już na ten moment były objęte ustawodawstwem unijnym w związku z bezpieczeństwem produktów - np. zabawki, wyroby budowlane, kosmetyki, sprzęt elektroniczny – GPSR będzie miało zastosowanie wyłącznie w części. Natomiast część produktów takich jak leki lub żywność zostały wyłączone z zakresu GPSR.

Co istotne, GPSR obejmuje swoim zakresem zarówno produkty nowe, jak i używane, a także te po naprawie lub odnowieniu. Nie ma jednak zastosowania do produktów, które przed użyciem wymagają naprawy lub odnowienia, pod warunkiem, że są one wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku z wyraźnym oznaczeniem informującym o konieczności takiej naprawy lub odnowienia.

Jak ocenić, które produkty podlegają pod GPSR?

Przedsiębiorcy będący producentami, importerami lub dystrybutorami muszą dokonać analizy produktu, która zakłada:

  1. określenie, czy produkt jest przeznaczony dla konsumentów (przy ocenie istotne jest faktyczne przeznaczenie produktu, jak również analiza, czy z takiego produktu konsument mógłby korzystać w przewidywalnych okolicznościach);
  2. sprawdzenie, czy do określonego produktu GPSR znajduje zastosowanie wyłącznie częściowo;
  3. czy określony produkt podlega pod wyłączenie z zastosowania wobec niego GPSR.

Obowiązki producentów?

Producenci będą zobowiązani do przeprowadzania oceny bezpieczeństwa produktu, w tym wewnętrznej analizy ryzyka, a także sporządzania dla produktu dokumentacji technicznej. Dokumentacja w minimalnym stopniu powinna składać się z ogólnej charakterystyki produktu oraz jego kluczowych właściwości – istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa. Jeżeli produkt wiąże się z określonymi zagrożeniami dla konsumentów, dokumentacja powinna obejmować ich analizę oraz wskazywać działania zmierzające do ich ograniczenia. Wymogiem będzie konieczność aktualizowania dokumentacji, a także przechowywanie jej przez producenta, jak również udostępnianie jej organom nadzoru na każdorazowe żądanie przez okres 10 lat.

Ponadto, w przypadku zaistnienia wypadku z udziałem produktu, obowiązkiem producenta jest zapewnienie, aby wypadek został zgłoszony odpowiednim organom państwa członkowskiego, w którym wypadek miał miejsce. Zgłoszenia mają odbywać się za pośrednictwem dedykowanego portalu Safety Business Gateway.

Zgodnie z przepisami GPSR za producenta będzie uznawany także podmiot istotnie modyfikujący produkt, pod warunkiem, że istotna modyfikacja nie wpływa na jego bezpieczeństwo.

Co z importerami i dystrybutorami?

Importerzy (jak również dystrybutorzy), którzy będą dysponowali informacjami o wypadku spowodowanym przy udziale produktu, który to produkt wprowadzili do obrotu lub udostępnili na rynku, będą zobowiązani poinformować o wypadku producenta, który może polecić importerowi lub dystrybutorowi dokonanie odpowiedniego zgłoszenia.

Jeżeli produkt jest importowany na teren UE, GPSR nakłada na importerów obowiązek:

  • podania na etykiecie produktu jego adresu e-mail albo adresu URL do formularza kontaktowego udostępnionego w ramach strony internetowej importera;
  • udostępnienie danych producenta oraz importera.

Co z podmiotami działającymi w branży e-commerce?

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że GPSR wprowadza nowe pojęcie: „osoby odpowiedzialnej”, która ma siedzibę na terenie UE. Celem wprowadzenia postanowień dotyczących „osoby odpowiedzialnej” jest wskazanie podmiotu w UE, który przejmuje odpowiedzialność za produkt, jeżeli został on wyprodukowany poza UE. Co warte odnotowania, jeżeli na terenie UE nie ma „osoby odpowiedzialnej” za produkt (objęty GPSR), to produkt ten nie może być wprowadzony do obrotu na terenie Unii.

GPSR precyzuje, że produkty sprzedawane na odległość muszą zawierać informacje dotyczące co najmniej:

  1. pełnej nazwy, adresu pocztowego oraz adresu e-mail producenta;
  2. jeżeli producent posiada siedzibę poza UE, pełną nazwę, adres pocztowy i e-mail „osoby odpowiedzialnej”;
  3. informacji dotyczących produktu, w tym np. jego obraz lub identyfikator;
  4. ostrzeżeń lub informacji na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na opakowaniu lub w dokumentacji technicznej – w sposób zrozumiały dla konsumentów i w języku państwa, w którym produkt jest oferowany.

Jeżeli Twój model sprzedaży internetowej opiera się o dropshipping, to obowiązki wynikające z GPSR również Ciebie dotyczą. W takim przypadku sprzedając określony produkt, musisz zadbać o to, aby spełniał on wymogi dotyczące bezpieczeństwa oraz wskazywał dane producenta lub importera.

Dla dostawców internetowych platform handlowych - które umożliwiają konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów na odległość w związku ze sprzedażą produktów – przewidziany został obowiązek, zgodnie z którym będą oni zmuszeni zaprojektować i zorganizować platformy w taki sposób, aby umożliwiły przedsiębiorcom podanie wszystkich informacji dot. produktu, w tym producentów/importerów lub „osób odpowiedzialnych”, które są wymagane przez GPSR.

Wycofywanie produktów niebezpiecznych

GPSR ma umożliwić skuteczne wycofywanie produktów od konsumentów, które są niebezpieczne. W takim przypadku konsument będzie uprawniony do żądania:

  • naprawy;
  • wymiany;
  • zwrotu środków.

Natomiast wszelkie koszty związane z wycofaniem produktu np. koszty wysyłki, mają ciążyć na przedsiębiorcy.

Sankcje? – trudno powiedzieć

GPSR zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów przewidujących sankcje, które będą stosowane w przypadku naruszenia jego postanowień. Obecnie obowiązujące sankcje związane z naruszeniem zasad ogólnego bezpieczeństwa produktów są określone w Ustawie z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Na ten moment projekt nowelizacji polskiej ustawy jest w trakcie procesu legislacyjnego, ale nic nie wskazuje na to, aby prace nad nim miały zakończyć się do końca bieżącego roku.

Natomiast już teraz warto wskazać, że projekt polskiej ustawy przewiduje dosyć wysokie sankcje za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów:

  • dla producentów i importerów kara może wynieść do 1 mln zł za wprowadzenie produktów niezgodnie z przepisami;
  • dla dystrybutorów kara może wynieść do 500 tys. zł za nieprzestrzeganie postanowień dotyczących prawidłowej dokumentacji i oznakowania produktów;
  • dla dystrybutorów (sprzedawców online) kara może wynieść do 500 tys. zł za naruszenia obowiązków informacyjnych dotyczących produktów.

Quasi okres przejściowy

GPSR wchodzi w życie 13 grudnia 2024 r., jednak w Rozporządzeniu przewidziano rozwiązania, zgodnie z którymi, jeżeli produkty wprowadzono do obrotu przed 13 grudnia 2024 r., to mogą być udostępniane zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Natomiast, do produktów wprowadzanych do obrotu od 13 grudnia 2024 r. (włącznie) zastosowanie znajdą już nowe przepisy.

Co możesz zrobić?

  1. Zweryfikuj, czy produkty, które oferujesz, podlegają pod przepisy GPSR
  2. Jeżeli prowadzisz sprzedaż produktów online zweryfikuj sposób informowania o produkcie, w tym z uwzględnieniem wszelkich niezbędnych informacji, które wynikają z GPSR
  3. Oceń jaka jest Twoja rola w łańcuchu dostaw i jaką funkcję pełnisz zgodnie z GPSR (producent/importer/dystrybutor/osoba odpowiedzialna)
  4. Dokonaj analizy procedur bezpieczeństwa produktów i dostosuj je do GPSR, w tym przygotuj wewnętrzne procedury postępowania w sytuacji wypadku z udziałem produktu
  5. Regularnie monitoruj portal Safety Business Gateway, w tym śledź informacje dotyczące produktów, które oferujesz.

Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości w zakresie zalecanych działań w związku z wejściem w życie GPSR, proponujemy konsultację i wsparcie przy ich zidentyfikowaniu wraz z aktualizacją niezbędnych dokumentów.


Autorką artykułu jest Patrycja Sypień, aplikantka adwokacka z Kancelaria Stanek.

 

    Interesują Cię te usługi? Oddzwonimy!